Ambachtelijk bier

Ad

Toen de revolutie van ambachtelijk gebrouwen bier Noorwegen eindelijk bereikte, sloeg het ook in als een bom

Tot voor kort dronken de meeste Noren gewoon pils van de tap, ongeacht wat daarin zat. Maar inmiddels komen er bijna dagelijks nieuwe brouwerijen bij, die bovendien internationale aandacht krijgen vanwege hun verrukkelijke ambachtelijk gebrouwen bieren.

Tekst: Mikael Lunde

Credits

Evan Lewis, Ægir, Flåm.
Photo: Thor Brødreskift / Flåmsbrygga

Credits

Evan Lewis, Ægir, Flåm.
Photo: Thor Brødreskift / Flåmsbrygga

Als je tien jaar geleden in Noorwegen een bar binnenliep kon je kiezen uit, tja, een glas bier... of geen bier. En hield je niet van pils? Jammer dan.

“Sterker nog: een biertje bestellen deed je in die tijd door gewoon een vinger op te steken”, aldus Evan Lewis, medeoprichter en hoofdbrouwer van Ægir Brewery. “Maar het is natuurlijk compleet absurd om voor elke smaak maar één bier te hebben. Dat is net zoiets als een heel land alleen cheeseburgers voeden.”

Vandaag de dag is het verhaal compleet anders. De interesse in (en de dorst naar) ambachtelijk bier is in Noorwegen omhoog geschóten! Bijna elke maand duiken er wel nieuwe microbrouwerijen op en ze halen bovendien om de haverklap internationale awards binnen.

“Volgens de laatste cijfers die ik zag zijn er nu 188 kleinschalige brouwerijen in Noorwegen. Dat is ontzettend veel. Ik moet het de nieuwe Noorse brouwers nageven: ze hebben het in korte tijd heel ver geschopt”, aldus Lewis.

Amerikaanse trend

Lewis was een 17-jarige student toen hij in 1989 in New York als hobby bier begon te brouwen. In de VS was de ‘ambachtelijk-bierrevolutie’ toen al volop aan de gang. Lewis verhuisde een aantal jaren later naar Californië, waar hij eraan gewend raakte dat er voor elke smaak en gelegenheid wel een bier bestond.

Twaalf jaar geleden namen hij en zijn vrouw Aud Melås een café over in het kleine Noorse dorp Flåm. Hier kwam Lewis terecht in een schitterende locatie bij de fjord, omgeven door bergen – meer dan 150 km landinwaarts van de Noorse westkust.

Maar voor de bierliefhebber in hem was het een teleurstelling.

“Ik vond dat als we dan een bar gingen hebben, het een bar annex brouwerij moest zijn”, aldus Lewis. De brouwerij kreeg de naam Ægir, naar de zeegod en belangrijkste brouwer uit de Noorse mythologie. Vandaag de dag is het een van de toonaangevende kleinschalige brouwerijen in Noorwegen.

Maar, toen het bedrijf werd opgericht, waren de eerste symptomen van verandering al voelbaar.

Credits

Ægir, Flåm.
Photo: Thor Brødreskift / Flåmsbrygga

Credits

Ægir, Flåm.
Photo: Thor Brødreskift / Flåmsbrygga

Krachtenbundeling

Tien jaar geleden zou een Noor in een café nogal overdonderd zijn geweest door schoolborden met soms enkele honderden verschillende bieren erop aangeprijsd. En sommige van die bieren worden gebrouwen in een aangrenzende kamer. Het aanbod loopt uiteen van alledaagse pils tot spontaan gegiste zure bieren, stevige stouts en natuurlijk een compleet assortiment witbieren en IPA’s.

“Oh ja, dat komt inderdaad veel voor. De import van bier is namelijk ook enorm toegenomen”, zegt Tore Nybø, CEO van Nøgne Ø, de brouwerij die dikwijls wordt geroemd als degene die ambachtelijk bier in Noorwegen aan het rollen heeft gebracht.

Nøgne Ø werd eind 2002 opgericht in Grimstad, in het zuidoosten van Noorwegen. Maar toen Nybø er een paar jaar later aandelen in kocht, stond de brouwerij aan de rand van het faillissement.

“Er was in die tijd gewoon geen markt voor ambachtelijk bier. Wij distribueerden ons bier zelf, met onze eigen privéauto’s, en verkochten daarnaast aan Vinmonopolet” (de staatsdetailhandel in alcoholische dranken). Nybø was ook thuisbrouwer in die tijd.

De oprichters van de brouwerij, vrienden en kennissen, zetten samen hun schouders onder de kleine onderneming en wisten zo de productie op te krikken.

En hoewel Nøgne Ø nu op veel grotere schaal opereert, staat het bedrijf aan de top met een paar van de beste ambachtelijke bieren in de markt. Maar de brouwerij wordt wel op de voet gevolgd door vele andere, zoals Haandbryggeriet, Lervig, Austmann, Kinn – en Ægir. “Het succes is grotendeels te danken aan een uitzonderlijke openheid en doorzichtigheid van de bedrijfstak”, zegt Nybø, die de samenwerking en eenheid van harte steunt, zelfs tussen concurrenten. Of zoals ze het zelf liever noemen: collega’s.

Credits

Ægir, Flåm.
Photo: Thor Brødreskift / Flåmsbrygga

Credits

Ægir, Flåm.
Photo: Thor Brødreskift / Flåmsbrygga

Credits

Tore Nybø, Nøgne Ø, Grimstad.
Photo: Nøgne Ø

Credits

Tore Nybø, Nøgne Ø, Grimstad.
Photo: Nøgne Ø

Een wereld van ontdekkingen

Hoewel overal ter wereld ambachtelijke brouwerijen uit de grond schieten en ze soortgelijke bieren maken, wil dat niet zeggen dat die ook bij de Noorse bevolking zouden aanslaan.

“Het ‘worst case’-scenario is dat een paar brouwerijen ondergemiddelde bieren gaan produceren, en dat mensen die dat proeven op basis daarvan besluiten dat dat hele ambachtelijke biergedoe niet hun ‘ding’ is. Gelukkig is de kwaliteit van in Noorwegen gebrouwen ambachtelijk bier altijd heel hoog geweest”, aldus Evan Lewis.

Tore Nybø onderstreept dat: “Onze slagzin is dat wij de brouwerij zijn die weigert concessies te doen aan kwaliteit. Dat heeft ons uiteraard de nodige liters bier gekost. Maar als wij een middelmatig bier zouden gaan leveren, zou de hele bierbusiness daarvan te lijden hebben.”

Volgens Nybø is de trend ongeveer vier of vijf jaar geleden echt goed losgebarsten in Noorwegen. Heel veel mensen hechten nu belang aan wat voor bier ze drinken. Ze experimenteren met verschillende soorten en smaken, en sommigen proberen ook het thuisbrouwen uit.

“Als je je eenmaal wat meer verdiept in bier en alles wat erbij komt kijken, gaat er een wereld van plezier voor je open. Na een poos ga je bier op een hele andere manier proeven en ervaren”, aldus Nybø. “Als ik nu iets organiseer met vrienden brengt ieder van ons vier verschillende bieren mee en proeven we ongeveer een deciliter van elk bier.

Dat is zoveel leuker en lekkerder dan als we elke ons eigen six-pack zouden hebben.”

Aan de slag

Steeds meer mensen brouwen hun eigen bier. “Brouwen is sociaal, het is ontzettend leuk om te doen en je kunt het heel makkelijk zelf proberen, want er is maar weinig voor nodig”, zegt Tore Nybø. Hier een paar tips voor startende brouwers.

Allereerst kijk je of je iemand kent die al zelf bier brouwt. “Zo ja, dan begin je daar”, zegt Tore Nybø.

“Laat je in elk geval niet ontmoedigen als je niet beschikt over een koude opslagruimte of andere faciliteiten. In mijn begintijd als huisbrouwer gebruikte ik grote pannen en een vriesbox voor het maischen. Je kunt het beste beginnen met bieren die gisten op kamertemperatuur”, zegt hij.

Evan Lewis adviseert om eens langs te gaan bij een winkel in zelfbrouwartikelen om de nodige tips, benodigdheden en boeken te verzamelen. Vervolgens ga je lezen welke methoden er zoal zijn. “Het is belangrijk om niet overhaast tewerk te gaan, vooral veel te lezen en te leren, en om samen met anderen te brouwen zodat je onderling ervaringen kunt uitwisselen. En wees niet bang voor mislukking. Als het de eerste keer mislukt begin je gewoon opnieuw”, zegt hij.

“Je moet een paar dingen goed in acht nemen, zoals desinfecteren, een schone werkomgeving en accuratesse – daarmee onderscheidt een goede brouwer zich van een middelmatige. Maar, bier brouwen is nu makkelijker dan ooit tevoren. Het is de beste hobby ter wereld, aldus Lewis.

Het brouwproces

In Evan Lewis’ words, here is a quick summary of the brewing process.

“The main ingredient in beer is malt – that is, sprouted and dried grains, primarily barley. A malt house sprouts and dries the grains, to develop the enzymes that will be important in the brewing process. We then crush the malt – of which we have 22 varieties at Ægir – and mix it with hot water, resulting in a kind of porridge, called mash.”

“In the mash, those enzymes turn starch into malt sugar (or maltose). The resulting liquid is known as wort. The wort is then boiled, and we add hops at certain times to get the right aroma, bitterness and taste. Hops are like spices for beer.”

“The wort is then cooled to the correct fermentation temperature (anywhere from 8 to 25 degrees Celsius, depending on the beer), and we add yeast. Over the next few days the yeast will eat the sugar, to produce alcohol, carbon dioxide and flavour.”