Maak eens een ruimtereis op Andøya

Het is op dit eiland in Noord-Noorwegen net alsof je in een scene van Lord of the Rings bent beland met sonderingsrakketten die worden gelanceerd onder de Aurora Borealis.

Astrofysicus Anita Grønseth

Astrophysicists Anita Grøseth at Andøya Space

'Ik denk dat ik gewoon geboren ben als ruimtenerd. De ruimte heeft me altijd al enorm gefascineerd.'

Anita Grønseth, astrofysicus bij Andøya Space

Heel wat noorderlichtactiviteit

Ben je fan van zowel de ruimte als het noorderlicht? Dan ben je hier aan het juiste adres! Er zijn maar weinig plaatsen op aarde geschikter voor onderzoek naar het noorderlicht dan op Andøya op de Vesterålen.

Van de vroege herfst tot in de vroege lente is er boven Andøya heel wat noorderlicht activiteit te zien. Dit geeft 'ruimtevaarders' uit de hele wereld een unieke gelegenheid om vanaf de raketbasis van Andøya Space raketten te lanceren in het hart van de Aurora Borealis.

'Een groot deel van het onderzoek is gericht op het noorderlicht, en we hebben een erg strategische ligging onder het noorderlichtovaal', zegt Anita Grønseth, astrofysicus bij Andøya Space.

Op elementair niveau is het verschijnsel vrij eenvoudig te verklaren. Noorderlicht ontstaat door een botsing tussen elektrisch geladen deeltjes van de zon die de atmosfeer van de aarde binnendringen. Het noorderlicht, dat ook wel Aurora Borealis wordt genoemd, verschijnt aan de hemel als het donker is. Het is net als een lichtshow aan de donkere hemel met een kleurenpalet van groen en blauw, en soms zelfs roze en violet.

Lees tips over de beste plekken om het noorderlicht te zien op de Vesterålen.

De perfecte ruimtelocatie

Op 18 augustus 1962 maakte Noorwegen z'n entree in de ruimte door vanaf Andøya Space de raket Ferdinand 1 te lanceren en die 101,5 km te laten vliegen. De enige permanente lanceerbasis van Noorwegen ligt tussen indrukwekkende, ruige bergtoppen en de golvende zee op het eiland Andøya. Hoewel het gebied afgelegen is en ten noorden van de poolcirkel ligt, is er een vliegveld in de buurt met dagelijks meerdere vluchten naar Tromsø en Bodø.

Er zijn niet veel plaatsen op de wereld waar je zulke grote sonderingsraketten kunt lanceren', legt Grønseth uit.

Het lanceerplatform is op zee gericht zodat raketten gelanceerd kunnen worden zonder risico dat ze op het land terechtkomen en gevaar opleveren.

Sinds de eerste lancering zijn er vanaf Andøya Space bijna duizend sonderingsrakketten gelanceerd en wetenschappelijke ballonnen opgelaten.

'Als er zo'n grote raket opstijgt, trilt echt alles om je heen en voel je dat ook in je maag. Op het lanceerplatform ontstaat er op zo'n moment zowat een inferno.'

Anneline Laupstad, medewerker bij Andøya Space Education

Andøya Space

• Andøya Space ligt in Oksebåsen op Andøya, zo'n 5 km ten zuidwesten van Andenes.

• Andøya Space is aan het uitbreiden en bouwt een extra lanceerplatform voor kleine satellieten op Andøya.

• Andøya Space heeft ook een lanceerbasis voor onderzoeksraketten op Spitsbergen (SvalRak).

Hun klanten zijn wetenschappers en ruimtevaartorganisaties uit de hele wereld, waaronder NASA.

Verstoring van elektrische systemen

Tijdens de 60 jaar dat het bestaat, heeft het ruimtevaartcentrum op Andøya belangrijke kennis bijgedragen over hoe het noorderlicht en de wisselwerking tussen de aarde en de zon communicatiesystemen beïnvloeden.

We zagen dat deze zonnevlammen elektrische systemen konden verstoren, zoals bijvoorbeeld navigatiesystemen en satellieten', legt Anneline Laupstad van Andøya Space Education uit.

Volgens NASA kan de explosieve hitte van een zonnevlam onze planeet niet helemaal bereiken, maar elektromagnetische straling en energetische deeltjes wel. Deze zonne-explosies, ook bekend als plasmawolken, stuwen deeltjes en elektromagnetische stromen de atmosfeer van de aarde in. Deze stromen kunnen op grondniveau elektrische schommelingen veroorzaken die transformatoren van elektriciteitsnetwerken kunnen uitschakelen.

'In de huidige wereld waarin alles en iedereen is verbonden, zijn we erg afhankelijk van technologie die goed werkt. Onderzoek naar deze verschijnselen draagt bij aan een beter begrip van de zon en betere ruimteweersvoorspellingen die sterke geomagnetische stormen kunnen voorspellen', aldus Anneline.

Het Noorse raketincident

On 25 January 1995, a rocket launched from Andøya triggered an alert in Russia. It was picked up by radar and interpreted as a Trident missile launched from an American submarine in the Norwegian Sea.

Photographs of Boris Yeltsin, the Russian president at the time, together with his 'nuclear briefcase' were shown around the world before it was discovered that the rocket's trajectory had been miscalculated by the Russians. Today, strict guidelines are in place to prevent such things from happening – fortunately.

Noorderlicht- en Marsmissies

In het bezoekerscentrum van Spaceship Aurora kun je zelf ervaren hoe het is om je eigen raket te lanceren. Het bezoekers- en activiteitencentrum biedt niet alleen spannende experimenten, een escape room en trainingsactiviteiten voor de jonge astronautjes onder ons, maar ook films en tentoonstellingen over de ruimte en het noorderlicht.

Bij de virtuele missies kun je kiezen tussen een reis naar de ruimte om het noorderlicht te observeren of een reis helemaal naar Mars op zoek naar leven. Zie zelf hoe piloten, navigatiedeskundigen, wetenschappers en ingenieurs samenwerken om dezelfde wetenschappelijke en technische problemen op te lossen waarmee echte astronauten te maken krijgen!

Is je innerlijke ruimtevaarder klaar voor het avontuur?

3 nerdy feitjes over het noorderlicht

1. De lichtshow verschijnt aan de hemel wanneer geladen deeltjes van de zon door het magnetische veld van de aarde in de atmosfeer komen. Als ze daar in botsing komen met stikstof- en zuurstofdeeltjes komen flitsen van gekleurd licht vrij, het noorderlicht.

2. De kleur van het licht hangt af van het type atoom dat in de botsing betrokken is.

3. Aurora borealis is niet de enige lichtshow die het universum te bieden heeft. Op het zuidelijk halfrond hebben ze hun eigen versie, de aurora australis ofwel het zuiderlicht.

Wil je meer weten? Lees meer over feiten en fictie over het noorderlicht.

Kijk maar eens naar boven

Zo kan de hemel boven Andøya er 's avonds uit zien als door de mens gemaakt laserlicht het noorderlicht ontmoet. De twee laserstralen die een 'V' in de lucht projecteren, zijn afkomstig van ALOMAR - het Arctic Lidar Observatory for Middle Atmosphere Research. Dat ligt op de top van de Ramnan-berg op zo'n 376 meter boven de zeespiegel. Het doel van het onderzoek is onder andere processen in de onderste en middelste lagen van de atmosfeer te bestuderen.

Niet iedereen heeft de mazzel om dit tijdens een gewone avondtocht mee te maken, maar de kans het noorderlicht op de Vesterålen te zien is behoorlijk groot.

De leukste activiteiten op Andøya

Ski bijvoorbeeld de ene dag van een besneeuwde berg af en ga de volgende dag op walvissafari! Andenes en de Vesterålen zijn de enige bestemmingen in Noorwegen waar je het hele jaar door walvissen kunt spotten dankzij hun ligging dicht bij het continentale plat.

Op het vasteland kun je de koningen van het bos van dichtbij meemaken tijdens een begeleide elandsafari. Met een beetje geluk misschien zelfs wel onder het noorderlicht!

Vesterålen

In de zomer kun je mooie wandelingen maken en genieten van adembenemende uitzichten vanaf heuvels en bergen, bijvoorbeeld vanaf de top van de populaire berg Måtinden of vanaf de Røyken. Daarna kun je in de golven springen op het prachtige Bleik strand. Het witte zand doet je eerder denken aan een tropisch paradijs dan aan een eilandje boven de poolcirkel.

Van hieraf kijk je ook uit op het eiland Bleiksøya, waar duizenden papegaaiduikers, alken, zeekoeten, aalscholvers en zeearenden wonen. Je komt tijdens een begeleide excursie met Puffin Safari dan vlak in de buurt van de vogelrotsen aan boord van een boot vanuit Bleiksøya. Ze bieden ook diepzeevistochten aan - een echt Noord-Noors avontuur!

Op Andøya vind je ook één van de mooiste stukken weg van Noorwegen: de Norwegian Scenic Route Andøya. Die heeft heel wat indrukwekkende stopplaatsen onderweg, bijvoorbeeld bij uitkijkpunten, natuurreservaten en zelfs bij een parkeerplaats met super chique wc's. Deze route is ook prima geschikt als je een fietstocht wilt maken. Bezoek eens een inheems Sami-gezin en kom meer te weten over hun cultuur. Dat is ook een echte aanrader als je in de streek bent.