Leven aan het fjord

In de showroom van de lokale geitenkaas begint Leif Inge Underdal spontaan ‘Kråkevisa’ te zingen. Hij zet het ‘kraaienlied’ kracht bij door de maat mee te stampen met zijn voet. “Bij deze regel krijg ik de mensen meestal wel zo ver dat ze meezingen. Iedereen kan het volgen, of ze nu uit Korea of ergens anders vandaan komen”, zegt hij.

We zijn in Undredal. Dit kleine dorpje aan de waterkant, dat de naam ‘wondervallei’ eer aandoet, ligt midden in het sprookjesachtige Noorse fjordlandschap vlak bij de mond van de Nærøyfjord. In het café langs de waterkant laat Underdal de reizigers een stukje lokale cultuur proeven. En inderdaad: zijn naam is een variant op de naam van het dorp.

De onverwachte meezingsessie is net zo’n effectieve ijsbreker als de schepen die ‘s winters de nauwe vaarroutes openhouden. Toch is de keuze voor ‘Kråkevisa’ niet zonder reden. De moraal van dit traditionele folklied is dat je alles kunt gebruiken en niets weg moet gooien, een les die door de eeuwen heen van groot belang is geweest in deze geïsoleerde vallei. “Ik probeer de mensen een idee te geven van hoe je hier langs de fjord van het land kunt leven.

Elke hulpbron rondom de boerderij moet worden ingezet om de landbouw te ondersteunen”, vertelt Underdal, die ook de lokale supermarkt beheert. “Maar degenen die komen luisteren, komen hier niet alleen om iets te leren. Ik wil ook graag dat ze het naar hun zin hebben en van hun verblijf genieten”, zegt hij enthousiast. “Dus zorg ik voor wat entertainment.”

Een paar minuten verderop aan de nog nieuwe weg vanuit Undredal ligt een handjevol boerderijen waar geitenkaas en vlees geproduceerd wordt. Tussen de middag is er een briefje op de voordeur geplakt: “De melkmeid heeft pauze tot 14.00 uur”.

Toch biedt Erna Underdal Skarsbø ons koffie en cheesecake van versgemaakte geitenkaas aan, terwijl ze de slaap uit haar ogen wrijft. Dat doe je hier nou eenmaal als er een vreemde aan de deur staat. Maar de kaas wordt meestal niet een deur verderop gemaakt. “Die is vanmorgen gemaakt”, zegt Erna, die elke dag om 4 uur opstaat om de geiten te melken.

Een deel van haar kaas verkoopt ze in de winkel van Leif Inge in Undredal. Maar sinds de weg is aangelegd, heeft ze al bezoekers ontvangen uit Nederland, Duitsland, Rusland en Oost-Europa die met de auto stoppen bij het bord “Geitenkaas te koop”. “We communiceren in gebarentaal en met een paar woordjes Engels”, zegt Erna, wiens boerderij al vier generaties lang in handen van haar familie is.

Een van de meest karakteristieke Noorse producten is een bruine weikaas van geitenmelk. “De wei wordt zo’n 7 à 8 uur gekookt, totdat de natuurlijke melksuikers gaan karamelliseren”, legt Underdal uit in het café waar hij vier verschillende kazen uit de kleine dorpsfabriek laat zien.

De kaas wordt traditioneel geserveerd met platbrood, zure room, lokale geitenworst en drie soorten jam van wilde bessen: blauwe bosbes, framboos en natuurlijk de plaatselijk zeer geliefde kruipbraam. Ook zwartebessensap en versgeperst appelsap zijn op de tafel te vinden.

Alles is lokaal geproduceerd en zit boordevol smaak. “De geiten kunnen naar hartenlust langs de bergwand klimmen om het lekkerste voedsel te zoeken. En als zij het beste eten, geven ze ook de beste melk”, aldus de kruidenier.

Vanaf de fjord heb je het mooiste uitzicht op de traditionele boerderijen, die op een haast onmogelijke manier aan de steile bergwand lijken te hangen. ‘Stigen’, ‘de ladder’, is daarvan een beroemd voorbeeld: één enkele boerderij, honderden meters boven het turquoise fjordwater. “Als in vroeger tijden de belastingambtenaar zijn geld kwam innen, werd de ladder opgehaald. Althans, zo gaat het verhaal”, vertelt Per A. Hove, kapitein van de MF ‘Fanaraaken’ die tussen Flåm en Gudvangen pendelt.

Langs de Nærøyfjord, ingeklemd tussen de fjorden en de bergen, zijn nog steeds drie oude dorpjes te zien die sinds mensenheugenis bewoond zijn geweest. In het grootste woonden een paar generaties geleden nog zo’n 40 mensen, nu woont er bijna niemand meer. “In dat dorpje daar woont ‘s winters één man”, zegt Hove, wijzend naar een schattige, kleine nederzetting waar de ferry stilletjes langsglijdt.

Hove zeilde in 1962 voor het eerst deze route. Een halve eeuw later krijgt hij er nog steeds geen genoeg van. “Sommigen zeggen dat het je in het bloed zit. Daar geloof ik wel in”, zegt hij over het werken op zee. “Er zijn altijd nieuwe uitdagingen, geen twee dagen zijn hetzelfde. En natuurlijk is deze fjord een heel bijzondere plek, vooral op zonnige dagen. Het natuurschoon op het laatste stuk richting Gudvangen raakt me nog altijd.”

Ook voor Erna zijn er veel dingen die nooit zullen veranderen. “Wat er in de afgelopen 30 jaar is veranderd, is dat we nu wegen hebben, dat ik een auto heb en dat er meer toeristen zijn. Verder is alles hetzelfde. We houden op onze eigen manier contact met de buitenwereld, maar het is zo stil en zo fijn om hier te zijn. Alles klopt”, zegt de melkmeid. “Dit is mijn paradijs op aarde.”