'Kos' is Noors voor het goed naar je zin hebben

Het belangrijkste woord van de Noorse taal bestaat slechts uit drie letters maar straalt wel een hoop warmte, vriendelijkheid, zorgzaamheid, verbondenheid en gelach uit!

Zeg je 'kos', dan verwachten de Noren nogal wat: van gezellig met kaarslicht aan de houten keukentafel zitten keuvelen tot 's avonds laat midden in de natuur hand in hand het noorderlicht bewonderen.

'Kos' kan ook iets simpels zijn, bijvoorbeeld genieten van een kopje koffie met een vers gebakje. De nationale voorliefde voor koffie is iets wat je trouwens overal in Noorwegen tegenkomt: gezellig thuis, in een knusse blokhut of op de talloze leuke plekken waar bekroonde barista's je graag voorzien van je favoriete koffiesoort.

'Het klassieke Noorse beeld van 'kos' bij een knetterend haardvuur en lekker eten en drinken heeft zeker iets met de lange winters te maken', zegt Arve Uglum, televisiepresentator van één van de populairste Noorse documentaires over mensen die op afgelegen, ongerepte plekken wonen.

'Dat soort 'kos' betekende ooit veiligheid en overleven in een wereld waarin onze voorouders niet zomaar konden uitgaan van rust en vrede tijdens de lange, koude en donkere winters', voegt hij toe.

'Mijn eigen kijk op 'kos' is echter breder', vervolgt hij. 'Ik kan niks leukers bedenken dan mijn jongste dochter 's avonds lekker instoppen en haar een verhaaltje voorlezen. Dan weet ik dat ze warm in haar bedje ligt en veilig en gelukkig is - en dat ben ik dat ook. Maar voor mij kan 'kos' ook een pokeravond met vrienden zijn, op de bank een filmpje kijken met mijn vriendin of skiën in de bergen.'

Anja Stang woont in Oslo en houdt zich bezig met de milieugerichte website Green House. Ze noemt zichzelf een greenfluencer en denkt dat 'kos' vooral een Scandinavisch fenomeen is. 'Het is de Noorse variant van 'gezelligheid', een gemoedstoestand die de Denen 'hygge' noemen - een levensstijl die al in meerdere boeken en talkshows aan de orde gekomen is. Het heeft zelfs een trend teweeg gebracht: 'gezellig leven'. Dat wil zeggen vrij en pretentieloos, maar wel kleurrijker en veelzijdiger dan het welbekende Scandinavische minimalisme', legt ze uit.

Volgens Anja gaat 'kos' over eenvoudige, milieuvriendelijke pleziertjes, welzijn, sociale contacten en (h)eerlijk zelfbereide maaltijden. Met andere woorden: pure behaaglijkheid en het goed naar je zin hebben. Het kan ook zomaar een trui van Noorse wol zijn.

'Het fenomeen 'kos' legt een verband tussen belevenissen in de natuur en lokale gerechten - een geheugensteuntje dat we voor de natuur en voor elkaar moeten zorgen. Typisch gezellige dingen zoals de open haard en kaarslicht krijgen in de donkere wintermaanden een extra betekenis', zegt ze.

'In de zomer neemt 'kos' weer een heel andere vorm aan met typisch Noorse mooie zomeravonden, eilandhoppen, vrienden en coole muziek. Of een weekendje naar een blokhut in de bergen met een grazende geit in de tuin ... en zo kan ik nog wel even doorgaan', lacht Anja.

Helene Olafsen - een Noorse snowboarder die deelgenomen heeft aan de wereldkampioenschappen, de Olympische Spelen en de X Games - heeft een iets andere kijk: 'Mijn favoriete tijdverdrijf dat met 'kos' te maken heeft is hotlappen (snowboarden zonder al te veel pauzes) op de pistes met vrienden.'

Skiresort Sogndal Skisenter, waar ze kind aan huis is, heeft ook een hoog 'kos'-gehalte: 'de mensen zijn er vriendelijk, de pistes gevarieerd en leuk, en je hoeft er nooit in de rij te staan.'

Helene beschouwt wandelen - zowel in de zomer als in de winter - ook als ontspannen 'kos'.

'Ik zie niet alleen wandelen in de bergen echt als 'kos', maar ook door de bossen banjeren rond Sogndal waar ik oproeide. Dat doet me denken aan mijn jeugd, toen we hier als gezin in de weekenden vaak te vinden waren.'

Zo'n zes uur ten oosten van Fjord-Noorwegen komt ze innerlijk tot rust en 'kos' als ze over de voetpaden langs de rivier de Akerselva in het hart van Oslo slentert. Voor haar is een wandeling langs de rivier een fijne manier om even te ontspannen tussen vergaderingen en opdrachten, bijvoorbeeld de programma's die ze voor de Noorse televisie presenteert.

Voor de afwisseling gaat ze ook graag schaatsen op een meer of schaatsbaan. 'Schaatsen is helemaal 'kos' omdat het lekker relaxt is.'

In de Noorse manier van leven komt 'kos' ook sterk naar boven bij de nationale voorliefde voor de festivals omtrent muziek en eten.

'Noorse organisatoren van festivals zijn zich behoorlijk bewust geworden van het feit dat veel bezoekers muziekfestivals als een gezellige uitbreiding van hun sociale leven zien,' zegt Katrine Sviland, muziekrecensent van de grote Noorse krant Aftenposten.

'Normaal gezien kopen de mensen hun tickets lang voordat het festivalprogramma aangekondigd wordt. De grote publiekstrekker is dus op de eerste plaats 'kos', en niet de artiesten zelf.'

'Kos' gaat hand in hand met duurzaamheid, zelfs bij openluchtconcerten.

'De festivals stellen tegenwoordig alles in het werk om milieubewust publiek te trekken. Ze hebben er vaak ook lekker eten dat ter plaatse bereid wordt met verse ingrediënten uit de streek, en met al die culinaire lekkernijen onder de blote hemel is het eigenlijk wel logisch dat veel mensen deze festivals dan ook graag bezoeken', zegt Katrine Sviland.

Ze komt ook graag op het Ice Music Festival - één van de talrijke evenementen die in de winter gehouden worden. En dat is niet voor niks, want er is een ijspodium en de muzikanten spelen zelfs op instrumenten die van ijs gemaakt zijn!

In de zomer is Katrine zeker te vinden op het Pstereo-muziekfestival in Trondheim (in het Marinen park), op het Bergenfest in de binnenstad van Bergen, op het Øya-festival in het oosten van Oslo en op Piknik i Parken in beeldentuin Vigeland in het westen van Oslo. Trænafestivalen op de eilanden Sanna en Husøya in de provincie Nordland zijn veruit haar favoriet door de bijzondere locatie midden in zee.

Hoe krijgen de organisatoren van festivals, het management van grote en kleine Noorse hotels, de horeca met hun lokale gerechten en andere partijen met een hoog 'kos'-gehalte het toch voor elkaar dat er steeds meer mensen naar hun soms best afgelegen locaties komen?

'Omdat Noren al massaal naar de bergen trekken om te wandelen of te skiën, en ieder jaar verbreken we het record wat betreft het aantal nachten dat we doorbrengen in de talrijke chalets van The Norwegian Trekking Association (DNT)', legt Camilla Bjørn uit. Ze is hoofdredacteur bij NRK P3, de radiozender voor de jeugd van de Noorse omroep.

'Er zijn steeds meer mensen op zoek naar dingen die simpel en mooi zijn. 'Kos' gaat dan ook over verbondenheid en vriendschap, samen optrekken en ervaringen delen', voegt ze toe.

In heel Noorwegen viert 'kos' altijd en overal hoogtij: in grote steden, bij de fjorden, in valleien, in de bergen ... noem maar op.