FRUKTBYGDA

Ontdek een waar culinair paradijs

Welkom in Gvarv, het Fruitdorp en de appelhoofdstad in het hart van Telemark.

Mmmm!

Adem dat frisse, natuurlijk zoete aroma in.

Het eerste appelsap van het seizoen staat al klaar om geproefd te worden.

Ben jij klaar om de lekkerste appelcider ter wereld en allerlei andere lekkernijen te proeven?

Je zult al snel tot de ontdekking komen dat een rode appel uit Gvarv niet zomaar een rode appel is.

Waarom overnacht je niet eens in een wijnvat in één van de meest noordelijk gelegen wijngaarden ter wereld?

Fruktbygda

Fruktbygda (het Fruitdorp) is een netwerk van lokale producenten van etenswaren en dranken in combinatie met aanbieders van activiteiten en bezienswaardigheden.

Het hart van Fruktbygda is het kleine dorp Gvarv in Telemark, op ongeveer twee uur rijden van Oslo.

In de streek staan zo'n 500.000 fruitbomen, waarvan 350.000 appelbomen zijn.

Het dorp heeft al heel wat prijzen in ontvangst mogen nemen: Het beste appelsap van Noorwegen, het beste bier van Noorwegen en de tweede plaats voor de beste ham van Noorwegen (gemaakt van varkens die uiteraard appels te eten krijgen).

Gvarv won in 2015 ook de National Cultural Landscape Award.

Lees meer over het Fruitdorp.

Beschermde geografische aanduiding in Noorwegen

Beschermde Geografische Aanduiding (BGA) is een publiek certificeringsprogramma dat wettelijke bescherming biedt aan producten die nauw verbonden zijn met een specifieke geografische regio en ook voor traditionele, plaatselijke specialiteiten. Noorwegen heeft een eigen nationale wetgeving boven op het kader van de EU.

De doelstelling van het certificaat bestaat erin om innovatie en een breder productgamma aan te moedigen door regionale en plaatselijke voedingsproductie te stimuleren.

Lees meer over Beschermde Geografische Aanduiding.

Gvarv, de appelhoofdstad van Telemark

Het is dan ook niet verwonderlijk dat het kleine dorpje Gvarv in Telemark - op zo'n twee uur rijden van Oslo - de bijnaam Fruktbygda (het Fruitdorp) heeft gekregen. Ondanks het feit dat het dorp maar iets meer dan 1.000 inwoners telt, zorgen een half miljoen fruitbomen in de streek jaarlijks voor 3.000 ton appels, 1.000 ton pruimen en héél veel zoete kersen. Dat komt erop neer dat één op de vier Noorse appels uit deze streek komt.

Gvarv is 's zomers regelmatig de warmste plek in Noorwegen. Dat is grotendeels te danken aan het grote, mooie Norsjø-meer en de omringende bergen, want die scheppen het perfecte microklimaat voor het verbouwen van het lekkerste fruit van het hele land. Telemark Apples (appels), Telemark Sweet Cherries (zoete kersen) en Telemark Plums (pruimen) zijn allemaal beschermde geografische aanduidingen, net als de druiven uit de Champagnestreek.

Tegenwoordig duiken er overal in de streek verrassende brouwerijen, cidermakerijen, en aparte boerderijwinkels op. Maak je maar op voor een smakelijke vakantie in het Fruitdorp!

Als de 'appelhoofdstad' van Zuidoost-Noorwegen heeft Gvarv zelfs z'n eigen appelfestival, dat elk jaar op de laatste zaterdag van september gehouden wordt. Kom ook naar het oogstfeest waar je streekgerechten kunt proeven en genieten van kunst, handwerk, zang en dans. Maar de grootste trekpleister van het festival is de boerenmarkt.

De fruittelers van Gvarv zijn erg trots op hun verse producten. Maak kennis met de enthousiaste mensen die het fruit oogsten en er heerlijke lekkernijen van maken. En doe meteen wat inspiratie op over wat je er allemaal kunt zien en proeven.

'We nodigen iedereen uit om onbevangen iets nieuws te komen proeven.'

Ingeborg Lindheim

Bezoek een aparte boerderijwinkel

Epleblomsten verkoopt appelsap, appelstroop en smoothies.

Bij Nyhuus Gard kun je niet alleen verschillende soorten appelsap, appels en morellen kopen (in het seizoen) maar ook honing, jam en andere plaatselijke versnaperingen.

Bij Lindheim Ølkompani vind je een ruime keuze aan dranken en streekproducten.

Gvarv Frukt og Bær biedt talloze verse producten van plaatselijke boerderijen - van honing en sap tot fruit en groenten - en heel veel andere lokale lekkernijen.

Bij Suigard Dyrud kun je verse frambozen, kersen en kruisbessen kopen (in het seizoen). Ze hebben ook honing uit de streek.

Sommige boerderijwinkels zijn het hele jaar door open, zoals Nyhuus Gard, en bij andere kun je alleen in de zomer binnenlopen. Kijk voordat je gaat altijd de openingstijden even na.

Van appels tot bier

Op de boerderij van Lindheim zijn de appels, pruimen en zoete kersen netjes verdeeld over 100 hectare land. De herfst is niet alleen voor de familie Lindheim de drukste tijd van het jaar, maar ook voor de andere fruitboerderijen in het dorp.

De boerderij is al sinds 1720 in Ingeborg's familie. Toen Ingeborg in 2013 de fruitboerderij van haar ouders overnam, zag ze niet alleen nieuwe mogelijkheden voor de oude appelbomen, maar ook voor de kersen en pruimen die in de jaren '90 voor het eerst geplant zijn.

'We gingen door met het produceren van appelsap, maar breidden ook uit met cider maken en bier brouwen', zegt Ingeborg.

Ingeborg en haar man, Eivin Eilertsen, begonnen hun brouwerij in de oude schuur uit 1954. Beneden, onder het nieuwe deel van de schuur, vind je de bier- en ciderkelder. Hier fermenteert de cider die opgeslagen staat in eikenhouten vaten.

De Lindheims doen hun inspiratie op uit Belgische brouwtradities en moderne ambachtelijke brouwtechnieken van de Amerikaanse westkust. Als ingrediënt voegen ze aan hun bier fruit toe zoals appels, rabarber, pruimen en kersen van de boerderij. Ze experimenteren ook met interessante smaakcombinaties zoals verse frambozen met zout en koriander.

De oogst varieert ieder jaar waardoor alle dranken, zoals hun wijn, een unieke seizoenssmaak krijgen.

'Omdat we verschillende soorten dranken maken, hebben we de kans om met verschillende appelvariaties te spelen. We gebruiken ook sierappel, die normaal gesproken als bestuiver gebruikt wordt. Dit is een appel die te zuur is om rechtstreeks van de boom te eten, maar hij is perfect in onze dranken', legt Ingeborg uit.

'De appels bevatten veel tannine, waardoor onze producten droog en zuurder van smaak zijn.'

'We voegen geen suiker toe, maar wel andere vruchten en bessen om de beste smaak te krijgen - en natuurlijk ook om van de hele boomgaard te profiteren.'

Ingeborg Lindheim

Je vindt veel nieuwe, opkomende cider- en sapproducenten in Telemark.

Neem bijvoorbeeld Lien Gård in de buurt van het Norsjø-meer. Die verkoopt verschillende soorten cider, honing en jam. Bij boerderij Nedre Røste Gård in Hjuksebø, op 25 minuutjes rijden van Gvarv, zie je hoe NeRø Frukt og Sider zijn biologische appelcider maakt. Sideriet in Lunde maakt zijn ciders van gefermenteerd sap van Discovery-appels, waardoor ze een fruitige en droge smaak krijgen.

Al deze boerderijen maken deel uit van de b(l)oeiende Noorse cider- en appelsap-explosie.

Vlak tegenover de Lindheim boerderij vind je de Nyhuus Gard boerderij.

Een bezoekje aan een prachtige boerderij in Gvarv is een kalmerende ervaring. Het uitzicht op de bloeiende boomgaard in mei, als de bomen in bloei staan, is een lust voor het oog. In de zomer zijn de boerderijwinkels en kraampjes gevuld met fruit en groenten van het seizoen zoals kersen, aardbeien en frambozen. En later in het seizoen, tegen de herfst, liggen ze vol met pruimen, appels en peren.

'De geur van vers geperste appels is geweldig', aldus boerin Kari Nyhuus Holtskog.

Op Nyhuus Gard groeien al appels sinds 1920. Kari Nyhuus Holtskog en haar man, Halvor Holtskog, zijn derde generatie fruittelers. Ze runnen naast deze idyllische boerderij ook kunstgalerie Nyhuus die ook op het terrein staat.

De galerie is eigenlijk gevestigd in de voormalige stallen, de schuur en in de varkensstal. Hier kun je in de zomer kennismaken met Noorse en Scandinavische hedendaagse kunst en genieten van het uitzicht op het Lifjell-bergplateau en het Norsjø-meer onder het genot van het bekroonde appelsap van de boerderij dat je in de boerderijwinkel kunt kopen (die is trouwens altijd open!).

Op de Nyhuus boerderij verbouwen ze veel verschillende soorten appels, bijvoorbeeld Summerred, Discovery, Aroma, Rubinstep, Katja, gele en rode Gravenstein, Åkerø en Elstar - om er maar een paar te noemen.

'Discovery-appels zijn bij ons op de boerderij het eerst rijp om gegeten te worden. Ze zijn zalig.'

Kari Nyhuus Holtskog

Zoet, een beetje zuur en lekker sappig. Daarom zijn Discovery-appels het perfecte ingrediënt voor de overheerlijke appeltaart van Kari.

Hier staat het recept.

Volgens de plaatselijke fruittelers kunnen appels heel verschillend smaken, ook al lijken ze op elkaar.

'Met appels is het eigenlijk hetzelfde als druiven en wijn. Niet alle rode wijn smaakt hetzelfde, alle rode en groene appels dus ook niet', aldus Halvor Holtskog.

Zo is de rode Gravenstein-appel bijvoorbeeld sappig, heeft met een zure smaak en is stevig. En de Åkerø-appel heeft een milde smaak en is aromatischer.

Ook al liggen de fruitboerderijen in Gvarv dicht bij elkaar, hun producten kunnen totaal verschillend smaken, zelfs als dezelfde appels gebruikt worden. We nodigden de familie Nyhuus uit om met ons mee te gaan naar de boerderij van de familie Lindheim om de oogst te vieren en het appelsap van hun Aroma-appels van dit jaar te proeven.

'De Aroma-appel is heel goed in balans. Heel geschikt als belangrijkste ingrediënt van appelsap of cider, en kan bijvoorbeeld goed gecombineerd worden met Katja-appels of Discovery-appels. Dus een mooie allrounder', legt Halvor uit.

'Ik zeg altijd dat je het verschil van boomgaard tot boomgaard kunt proeven', vervolgt Halvor zijn verhaal.

Ook het tijdstip van de oogst kan invloed hebben op de smaak en de kleur van het appelsap. Op de Lindheim boerderij werden de appels dit jaar vrij laat geoogst.

Kari vond het appelsap van haar buurman erg lekker. 'Jouw appelsap is een tikkeltje zoeter dan dat van ons, dus perfect voor bij het eten. Het is zo fris.'

'De smaak en de kleur van het appelsap verschilt wel per seizoen'.

Ole Martin Sundsvalen, Epleblomsten

Hoewel Epleblomsten begon als kleine sapmakerij in een garage, is het uitgegroeid tot een grote producent met een productie van ruim 1,3 miljoen liter appelsap per jaar.

Appelsap en vruchtensap van hoge kwaliteit worden vaak geserveerd in de beste Noorse restaurants als alternatief voor wijn.

Er zijn veel appels nodig om appelsap te maken. Om precies te zijn: 1 kilo appels voor 0,75 liter appelsap. Er wordt verder niets aan toegevoegd.

Het fruitafval dat na het persen overblijft, wordt op de boerderij gebruikt als meststof en veevoer.

Appelsap van goede kwaliteit is ook het belangrijkste ingrediënt van een glas warme Noorse gløgg - perfect voor herfst- en winteravonden.

Hier staat het recept.

Van boomgaarden naar wijngaarden

Wil je iets bijzonders ervaren in dit fruitige landschap? Boek dan eens een romantische overnachting in een omgebouwd eikenhouten vat in één van de meest noordelijk gelegen wijngaarden!

Bij Lerkekåsa kun je het één en ander leren over wijn maken in een Scandinavisch land (!) en je dag afsluiten met een goede nachtrust tussen de wijnranken.

'We hadden geen ervaring met het produceren van wijn toen we deze plek in 2018 kochten. We leerden alles van de vorige eigenaars en de andere fruitboeren in de streek', vertellen eigenaars Odd Eugen Wollberg en Lill Gjestad Wollberg.

De wijngaard ligt 100 meter boven de zeespiegel op een zonnige plek bij het Norsjø-meer. Waar vroeger appels en groenten werden verbouwd, vind je nu in de plaats daarvan verschillende soorten druiven. Die worden gebruikt om zowel rode als witte wijn van te maken. Hoewel het echtpaar verschillende druivenrassen heeft, is hun grootste oogst van de Solaris-druiven die oorspronkelijk uit Noord-Duitsland komen. De druiven zorgen voor een fruitige witte wijn met een zuurtegraad en zoetheid die per seizoen verschilt.

Het echtpaar maakt ook vruchtenwijn van plaatselijke appels.

Al staat Gvarv vooral bekend om z'n appels, pruimen en kersen gelooft het echtpaar dat het plaatselijke klimaat ook perfect is voor uitstekende Noorse wijnen.

'Mijn vrouw droomde er altijd al van om een kleine boerderij te bezitten. Toen deze kans zich voordeed, moesten we die wel grijpen.'

'Noorse wijnen zijn vaak droog en een beetje zuur van maak.'

Odd Eugen Wolleber

Meer activiteiten in Telemark

Norsjø Ferieland is één van de populairste vakantieparken in Zuid-Noorwegen. Hier kun je je surfkunsten oefenen op kunstmatige golven. Bø Sommarland, één van de grootste en populairste waterparken van Noorwegen, ligt op maar een paar minuten rijden van Gvarv.

Er zijn veel wandelroutes in de buurt van het Lifjell-bergplateau. Je kunt je geluk beproeven en proberen de mythische 'Seljordsormen' te spotten, het monster van het meer van Seljord, vanuit de coole observatietoren in Seljord.

Gaustatoppen, één van de populairste wandelroutes in Zuid-Noorwegen, ligt ook in de buurt. Maak een ritje met een nogal opmerkelijk overblijfsel uit de Koude Oorlog: een tram en kabelbaan die helemaal naar de top van de berg gaan ... via de binnenkant!

Het vertrekpunt van de wandeling ligt op 1,5 uur rijden van Gvarv. En maak ook even een tussenstop bij de Staafkerk van Heddal in de buurt van Notodden.

Een schitterende cruise over één van de meest unieke kanalen ter wereld, het Telemarkkanaal, is ook een must als je in de streek bent.

Het meest populaire stuk loopt van Ulefoss, een paar kilometer buiten Gvarv, naar Lunde.

Wat is er allemaal te doen in het Fruitdorp?

Bezoek een aparte boerderijwinkel in Gvarv en onderneem andere leuke activiteiten in de omgeving.

Profiteer van deze topaanbiedingen

Neem een kijkje bij onze sponsors die er alles aan doen om je een goede reis te bezorgen.

Laat je inspireren

Boerderijen

Doe eens een drankje in Noorwegen

Telemark