Ambachtelijke Noorse ciders komen als beste uit de bus bij internationale kampioenschappen en worden gemaakt met een tikkeltje rock-'n-roll. Proef de gouden trends en tradities op fruitboerderijen aan de fjorden, in de valleien of in de beste cafés ter wereld.
Ambachtelijke Noorse cider
Soorten
De verschillende soorten appels die in Noorwegen gebruikt worden voor cider zijn net zo divers als de Franse druiven. De meest voorkomende appelsoorten zijn onder andere Aroma, Summered, Discovery en Gravenstein. Ook kunnen er tientallen andere soorten appels gekweekt worden op boerderijen, of boomfruit van Engelse of Franse origine.
Ontwikkeling en doorbraak
De Noorse cidertradities stammen waarschijnlijk uit de Vikingtijd. De productie vierde aan het einde van de 19e eeuw hoogtij voordat het in de jaren '20 abrupt werd stopgezet vanwege een alcoholverbod. In 2016 mochten ciderproducenten op hun boerderijen cider verkopen met een alcoholpercentage boven de 4,7%. Cider was in 2019 de snelst groeiende productcategorie bij Vinmonopolet (het enige bedrijf dat in Noorwegen dranken mag verkopen met een alcoholpercentage hoger dan 4,75%).
Elk jaar in mei staan er tienduizenden appelbomen in bloei in de prachtige zuidwestelijke streek rondom het Sognefjord en het Hardangerfjord. In de herfst worden 'de beste appels ter wereld' met de hand geoogst en verwerkt tot cider van wereldklasse, aldus Richard Juhlin, één van de meest toonaangevende champagne-experten ter wereld.
In 2019 behaalde Noorwegen maar liefst twee gouden en zes zilveren medailles tijdens de CiderWorld Awards - wat een fantastische opsteker! Waarom?
'We hebben een bijna anarchistische, ietwat rock-'n-roll-achtige kijk op de fruitteelt', zegt Åge Eitungjerde.
Hij runt Balholm, het bekroonde bedrijf dat ambachtelijke cider maakt, en dat doet hij samen met zijn vrouw Eli-Grethe. Hun bedrijf ligt in het dorp Balestrand aan het grootste fjord van Noorwegen, het Sognefjord.
'Als het over cidertrends gaat, hebben we in Sogn de traditie dat we daar snel op inspelen.'
Meerdere telers in dit gebied begonnen in de jaren tachtig met biologische fruitteelt. Voor de vele kleine fruitbedrijven op het heuvelachtige terrein waren nieuwe ideeën, diversiteit en aanpassingsvermogen cruciaal om te overleven.
Nu durven mensen de Noorse cider zelfs te vergelijken met de koningin onder de dranken: champagne.
Ideaal microklimaat
Het uitzonderlijke microklimaat langs de smalle fjorden bleek ideaal voor de appelteelt:
'De weerkaatsing van het fjord vergroot de hoeveelheid licht op onze steile hellingen. Het fjord heeft op warme zomerdagen ook een verkoelend effect, terwijl de warmte van de Golfstroom zorgt voor milde winters en gematigde temperaturen, zelfs al liggen we rond dezelfde breedtegraad als Alaska en Siberië,' zegt Åge.
Het etablissement van de familie heet Ciderhuset (Het ciderhuis) en wordt bestempeld als Economusée. Dat wil zeggen dat je er meer te weten kunt komen over de oorsprong van de ciderproductie, en je kunt er deelnemen aan ciderproeverijen, cursussen volgen en lokale gerechten proeven die natuurlijk perfect zijn afgestemd op het vloeibare goud.
Het ware hart van cider
Iets verder naar het zuiden, richting het Hardangerfjord, ligt het ware hart van de Noorse ambachtelijke ciderproductie.
Sinds 2011 is het merk 'Hardanger cider' een geografisch beschermde benaming, net zoals 'champagne' dat is. De verschillende soorten appels van de Noorse fjorden zijn net zo divers als de Franse druiven.
Tegenwoordig zijn er ruim 50 fruittelers lid van de cidergilde van Hardanger.
'De unieke combinatie van zoet en zuur in dezelfde vrucht zorgt voor een smaakexplosie en een cider die perfect in balans is', zegt Joar Aga. Hij voegt daaraan toe dat de uitgesproken smaak ook voortkomt uit de voedende mineralen die via het water uit de omliggende bergen naar beneden stromen.
De jonge cider-ambachtsman heeft de traditionele familieboerderij omgetoverd tot bekroond ciderbedrijf, en in oktober 2018 won Aga Sideri de gouden medaille op het Hardanger Cider Festival.
Joar ziet er een beetje uit als een moderne Viking en neemt een grote hap van een verse friszure appel terwijl hij uitkijkt over het Sørfjord, de zuidelijke vertakking van het Hardangerfjord.
Een voorproefje van de vikingtijd
De boerderij van Aga ligt op amper 50 meter van Agatunet, een idyllisch Noors gehucht met houten huizen die dateren uit de Vikingtijd.
Dorstige Vikingen maakten toen hun brouwsel, genaamd Bjor, van appels en honing. Archeologen vonden zelfs tijdens het opgraven van het Vikingschip Oseberg in Vestfold 54 appels. Later, in de 13e eeuw, leerden uit Engeland geëmigreerde monniken de kleine fjordenboeren hoe ze appelbomen moesten planten en kwam de fruitteelt in de regio op gang.
In de streek rondom het Hardangerfjord kun je ook genieten van de ongelooflijk mooie fruit- en ciderroute (frukt- og siderruta) waar je cider kunt proeven, streekgerechten eten, boerderijen bezoeken en allerlei leuke activiteiten kunt ondernemen. Heb je zin in een festival? Ga dan naar het Hardanger fruit- en ciderfestival (Frukt & Siderfestivalen) in Øystese dat jaarlijks in oktober wordt gehouden.
Een andere unieke ervaring is de dagelijkse ciderproeverij om 18.00 uur in het houten Utne Hotel, dat in 2022 haar 300-jarig bestaan viert. De proeverij wordt georganiseerd door hotelgastvrouw Bente Raaen Widding en haar man Kjetil.
'Hardanger heeft voor iedereen een cider, ongeacht je smaak. Een tijdje geleden liet ik een gast acht verschillende ciders proeven. Ik geef niet op totdat ik de perfecte match heb gevonden!' zegt Bente.
Scandi-cool
Ieder jaar neemt het aantal producenten van kwalitatief hoogwaardige cider in snel tempo toe, en hetzelfde geldt voor de diversiteit van nieuwe smaken.
'De Noorse ciderproducenten kunnen zich meten met de beste internationale drankenproducenten. Het Noorse klimaat met haar behoorlijke temperatuurverschillen tussen dag en nacht bezorgt het fruit ten dele die unieke smaak. Het zorgt ook voor een trager groeiproces waardoor er verschillende lagen van geuren en smaken ontstaan,' zegt Ingvild Tennfjord, bekroond wijnjournalist en auteur.
Het enthousiasme van Ingvild wordt gedeeld door Bernt Bucher Johannesen, directeur van Hanen, een gids voor topervaringen in de landelijke delen van Noorwegen.
'Noorse cider is zeer zeker onderdeel geworden van Scandi-cool. Bezoek je de beste cafés in Oslo en vraag je daar naar een speciale cider, dan kan degene achter de bar je waarschijnlijk meer vertellen over de herkomst, de boerderij en de bodem', zegt hij.
Cider en sigaren
De manager van Himkok, Odd Strandbakken, bevestigt dat. 'We hebben een explosie aan lokale kwaliteitslabels gezien.'
Het café in Oslo staat op nummer 19 van de beste cafés ter wereld, en in 2015 opende Himkok de eerste ciderbar van Noorwegen in zijn eigen achtertuin, waar hij met name geïmporteerde labels aanbood.
'Tegenwoordig serveren we vooral Noorse cider, en de kwaliteit daarvan hoeft echt niet onder te doen voor die van de beste champagne!', aldus Odd. Hij onthult dat sommige klanten onder de blote hemel in zijn achtertuin cider komen drinken onder het genot van een sigaar. 'Dat is echt een geweldige combinatie!', zegt hij met nadruk.
Heerlijke eplemost
Dorstige lekkerbekken zouden ook het Noorse eplemost (geperste appels) eens moeten proeven. Het is een uitstekend alcoholvrij alternatief voor cider en is van oudsher een soort Noorse nationale drank die zowel geschikt is voor speciale gelegenheden als voor dagelijks gebruik. Eplemost is verkrijgbaar in een indrukwekkende verscheidenheid aan smaken die prima kunnen worden gecombineerd met allerlei soorten gerechten.
De makers van ambachtelijke cider en eplemost verwelkomen dorstige gasten. Dat doen ze niet alleen rondom het Hardangerfjord en het Sognefjord, maar ook in verschillende landelijke gebieden in het zuidoosten van het land zoals in Telemark, Buskerud, Oppland en Vestfold.
Egge Gård, in de gemeente Lier vlakbij de stad Drammen op slechts een half uurtje afstand van Oslo, won maar liefst twee gouden en meerdere zilveren medailles tijdens de Cider World Awards van 2019. En de boerderijwinkel? Dat is een charmante opslagplaats (stabbur) uit de 17e eeuw vol nieuwe smaken en oude geschiedenis.
Cider en eplemost proeven is gewoon een nieuwe en spannende manier om de mooiste delen van Noorwegen te verkennen.
Proef de Noorse cider en eplemost
Profiteer van topaanbiedingen
Bekijk onze selectie van vertrouwde bedrijven die er alles aan doen om je een goede reis te bezorgen.
Doe eens een drankje in Noorwegen
Reizen kan je dorstig maken. Ontdek hier een aantal heerlijke Noorse drankjes!