Nyksund

Van spookstad tot creatief centrum

Nyksund was ooit één van de meest levendige vissersdorpen van de Vesterålen. Een welvarende plek met een mooie toekomst.

Totdat het in de jaren zeventig een spookstad werd.

Het dorp was zo'n beetje overgeleverd aan de grillen van de zee.

Nu, ruim vijftig jaar later, staat Nyksund weer op de kaart als een hippe, creatieve plek.

Kom je al het lekkers proeven dat dit verassende pareltje in Noord-Noorwegen je te bieden heeft?

'De stad in zee'

De Nyksund-ervaring begint al voordat je het dorp zelf bereikt. De smalle weg die tussen bergwanden aan de ene kant en de open zee aan de andere kant slingert, biedt je een glimp van wat je te wachten staat. Aan het einde van wat aanvoelt als een desolaat stuk, verschijnen plotseling de kleurrijke gebouwen van het kleine dorp, waarvan de kleuren echt opvallen tegen de imposante natuurlijke achtergrond.

'Het is echt uniek, deze combinatie van een extreem dichtbevolkte stedelijke locatie, maar in de ruwe en woeste wildernis.'

Sven Erik Tøien, plaatselijke architect

Elk huis heeft z'n eigen uitgesproken karakter, en sommige zijn bij gebrek aan ruimte tegen de heuvel gebouwd. Er wonen hier maar 30 mensen.

Vallen en opstaan

Ongeveer honderd jaar geleden was Nyksund één van de grootste en belangrijkste vissersdorpen van de Vesterålen. Het ligt ten noorden van de Lofoten op het uiterste randje van de woeste, mooie Vesterålen-eilandengroep. De nabijheid van de visserijgebieden maakten Nyksund tot een aantrekkelijk vissersdorp.

Tijdens het vissen op skrei (Arctische kabeljauw) in de winter nam de bevolking van Nyksund met een paar honderd mensen toe. Het drukke leven langs de kade leidde tot de behoefte aan meer ruimte voor het verwerken van de vis, want Nyksund is geconcentreerd op twee kleine eilandjes, Nyksundøya en Ungsmaløya, die zijn verbonden door een smalle golfbreker.

'Deze eilanden boden maar weinig ruimte voor gebouwen. Hadden de activiteiten meer ruimte nodig, dan werden die gewoon geïntegreerd in de bestaande ruimte', zegt Tøien.

Tegenwoordig zie je nog steeds overblijfselen van hoe aan de kade panden van twee tot drie verdiepingen hoog werden gebouwd voor het laden het laden en lossen van vis - het bewijs dat Nyksund ooit een bloeiende economie had.

Maar in de 20^e eeuw ging het bergafwaarts. Er kwam nieuwe technologie in de vorm van motoren en grotere schepen, en de haven van Nyksund werd te klein. Het vissersdorp Myre nam het over als belangrijkste haven van de omgeving, en het dorp was begin jaren zeventig helemaal verlaten. Nyksund werd een spookstad.

Een nieuwe start

Het oude vissersdorp is in veel opzichten een levend museum gebleven, mede dankzij een groep Duitse enthousiastelingen die zich in de jaren tachtig in Nyksund vestigden. Eén van hen, Karl Heinz Nickel, werd zo verliefd op de plek dat hij projecten startte om het te weer op te bouwen. Hij zorgde voor veel nieuwe bedrijvigheid via allerlei projecten.

Nyksund heeft in de loop van de tijd verschillende bouwfasen doorgemaakt. Rond 2000 werd Ssemjon Gerlitz uit Düsseldorf een 'Nyksunder' toen hij aansloot bij het bouwproject. De groep besteedde veel tijd aan het veiligstellen van materialen uit de vervlogen visserstijd en begon met de restauratie van gastenverblijf Holmvik Brygge op de kade. Tegenwoordig is het net een klein levend museum waar je 100 jaar visserijgeschiedenis kunt beleven.

'Het duurde een paar jaar voordat mensen beseften dat we geen rommel verzamelden, maar cultuur', aldus Ssemjon.

Er worden originele antieke deuren hergebruikt in zijn gastenverblijf in Holmvik Brygge, een ecologisch gecertificeerde accommodatie met kamers in een historisch gastenverblijf, aparte studio-appartementen en zelfs een heel huis (ideaal voor groepen).

'De grootste troef van die plek heeft, is eigenlijk zijn energie. Die kan je veel steun kan bieden als je creatief aan de slag wilt.'

Ssemjon Gerlitz, gids en eigenaar van Holmvik Brygge

Een paradijs voor digitale nomaden

Vijftig jaar nadat het vissersdorp een spookstad werd, staat Nyksund terug op de kaart als hip en zelfs stedelijk.

De kleine eigenzinnige gemeenschap heeft een zeldzame, erg creatieve vibe en beschikt over meerdere tijdelijke werkplekken, goede restaurants, kunstgalerieën en zelfs over een opnamestudio. Dus als je droomt van een workation in Noord-Noorwegen, dan is Nyksund een prima optie!

Anders Megafon Frantzen is eigenaar van Arthur-Brygga, het legendarische en gezellige live muziekpodium en café van het dorp. Zijn droom was een plek creëren waar mensen samenkomen en waar artiesten en kunstenaars langere tijd kunnen verblijven om hun creativiteit de vrije loop te laten.

Hoor hem hieronder vertellen over het leven in Nyksund.

Heb je een rustige plek nodig? Dit houten gebouw dat prachtig is geïntegreerd in het landschap, is meer dan een architectonisch meesterwerk. Neem je laptop mee, en je voelt waarschijnlijk de inspiratie stromen als nooit tevoren. Of kom gewoon het prachtige uitzicht bewonderen onder het genot van een kopje koffie.

Wat is er allemaal te doen?

Het zal je verbazen hoeveel er in dit dorp te doen is. Je kunt hier bijvoorbeeld concerten bijwonen en meditatieve wandelingen maken.

Maak ook eens een tussenstop bij één van de kunstgalerieën - ja, die zijn hier ook! Of duik in de literatuur van Noord-Noorwegen en vergaap je aan de originele inrichting van boekenwinkel/café/antiekwinkel Delpen Bokcafe.

Let erop dat sommige plekken en evenementen alleen beschikbaar zijn in de zomer of op aanvraag.

Hartverwarmende gerechten

De vis, schaal- en schelpdieren uit Noord-Noorwegen behoren tot de allerbeste ter wereld, en Nyksund heeft meerdere restaurants en cafétjes die heerlijke maaltijden serveren - met uitzicht!

Bij Holmvik Brygge serveren Ssemjon en zijn team hartverwarmende traditionele Noorse gerechten zoals bacalao, kabeljauwfilet, stoofpotjes en lokale delicatessen zoals Arctische ridderforel uit het Sigerfjord en rendiervlees uit de streek. Heb je meer zin in een feestelijk avondje, ga dan eens naar Nyksund Ekspedisjonen aan de andere kant van de kade. Mensen komen uit alle windstreken om hier te dineren, en het restaurant wordt natuurlijk gerund door een Duits echtpaar. Op de menukaart staat alles van zelfgemaakt gebak en koffie tot meer complexe moderne gerechten, bijvoorbeeld verse vis, schaal- en schelpdieren uit de lokale wateren.

Zelf een vis aan de haak slaan? Je ziet nog volop vissersboten en trawlers op weg naar de visrijke gebieden. Ga gerust mee op een vistocht!

Ben zelf getuige van de enorme krachten van de natuur

Veel mensen bezoeken Nyksund voor pure ontspanning in de prachtige natuur. Hier kun je uren naar de golven zitten staren, lekker op de bank kruipen en door het raam naar een storm kijken of wat langer opblijven om naar de sterrenhemel te bewonderen of om te genieten van lange avonden onder de middernachtzon. Danst het noorderlicht voor jou deze winter?

De paar inwoners van Nyksund hebben besloten de straatverlichting op heldere nachten uit te doen zodat en de locals en bezoekers het noorderlicht beter kunnen zien.

De Dronningruta (Queen's Route) van Nyksund naar Stø

De Vesterålen is een wandelparadijs waar de hemel en de zee elkaar in zowat elke richting ontmoeten. Nyksund is daarop geen uitzondering.

De meest bekende wandelroute in dit gebied is de Dronningruta (Queen's Route) - en ja, die is vernoemd naar Hare Majesteit Koningin Sonja, de koningin van Noorwegen die de route in 1994 heeft ingewijd.

Treed in haar voetsporen tijdens een wandeling van Nyksund naar Stø, een ander charmant vissersdorpje op de Vesterålen. Het bewegwijzerde pad is ongeveer 15 km lang en slingert langs de kustlijn, over bergtoppen, door moerasgebied en langs een wit zandstrand.

In Stø kun je meegaan op walvissafari op een catamaran of vogels en zeehonden spotten vanaf een RIB-boot.

En vergeet deze vissersdorpjes niet

Nyksund is één van de vele vissersdorpen en oude handelsposten op de Vesterålen in Noord-Noorwegen. Behalve Stø zijn er de pareltjes Skipsnes en Tinden die allebei super zijn om in de zomer te bezoeken, en Myre, een wat modernere vissershaven. En Bleik is ook een prima optie dankzij z'n prachtige witte strand. Van hieruit kun je een boottocht maken naar het eiland Bleiksøya, waar een gigantisch vogelreservaat is.

Je kunt vanuit Andenes ook walvissen spotten. Andenes is een vissersstadje vol activiteiten en bezienswaardigheden, en het heeft zelfs een ruimtevaartcentrum.

Ontdek meer vissersdorpjes in Noorwegen: