Proef Noorwegen - De officiële reisgids voor Noorwegen

Ad

De stille culinaire revolutie

Van afgunst tegen andere landen tot een feest van Noorse originaliteit op moderne en onconventionele manieren: de houding van de Noren ten aanzien van eettradities is geweldig veranderd.

In culinair opzicht maakte Noorwegen in de jaren 70 en 80 van de vorige eeuw een grote depressie door. Restaurants serveerden bijna elke dag dezelfde gerechten (tenminste, dat is wat we ons er nog van herinneren). De afwisseling bestond alleen uit pizza's, taco's en andere geïmporteerde gerechten in het weekend en op feestdagen.

In de afgelopen jaren heeft zich echter een stille culinaire revolutie voorgedaan in restaurants én aan tafel. Vooral lokale en biologische gerechten zijn in opkomst. Die verandering heeft voor een groot deel te maken met de algemene stijging van de welvaart en de bereidheid om meer geld uit te geven aan kwalitatieve producten. Toch moeten we ook de nieuwe trots op Noorse eettradities en ingrediënten daarbij niet onderschatten.

Veel Noren gingen op vakantie naar Italië en Frankrijk om daar de fantastische keukens te proeven. De Noorse keuken ziet er heel anders uit dan de keukens in deze mediterrane landen, maar dat hoefde onze eigenwaarde niet in de weg te staan.

Daarom werd allereerst vastgesteld waaraan een echt Noors gerecht te herkennen was. Het antwoord op die vraag bleek nauw samen te hangen met de unieke landbouwgewoonten in Noorwegen: langs de kust en in de bergen vind je veel lammeren en geiten. Het koude en grotendeels schone klimaat biedt bovendien uitstekende mogelijkheden voor vruchten, bessen en groenten die zonder veel pesticiden kunnen worden geteeld.

Een ander aspect van de landbouw in Noorwegen betreft de kleine boerderijen waar in gezonde omgevingen melk, kaas en vlees worden geproduceerd - nagenoeg zonder ziekten en overeenkomstig strikte wetten op het gebied van het welzijn van dieren. Natuurlijk ontbrak ook een verwijzing naar de uitgebreide kustlijn met zijn lange en rijke traditie vol zeevruchten niet.

Alle inspanningen op alle niveaus binnen de voedselketen wierpen direct vruchten af. Inmiddels neemt het marktaandeel van lokale gerechten in supermarkten toe, terwijl overal in het land nieuwe, kleinschalige producenten van kaas, honing, gebakjes en biologisch verantwoord vlees de kop opsteken. En dan hebben we het nog niet over de honderden kleine brouwerijen die experimenteren met veel verschillende bierstijlen en -recepten.

Je kunt het brede scala aan smaken en tradities zelf beleven tijdens tal van lokale voedselfestivals, zoals Gladmat in Stavanger, Smak in Tromsø en het Trøndersk matfestival in Trondheim.

Ook vermeldenswaardig is de opkomst van Noorse koks op wereldniveau. Diverse keren stonden er al koks van eigen bodem op het (hoogste) podium van de internationale wedstrijd voor koks, Bocuse d'Or. In 2016 behaalde Maaemo als eerste restaurant in Noorwegen 3 uit 3 Michelinsterren in de Michelin-gids.

Eindelijk weten de Noren geweldige gerechten te serveren. Kom bij ons en schuif eens aan!

Spannende voedsel-gerelateerde ervaringen

Helemaal niet lam Het Noorse lam

Noors lamsvlees staat bekend als het beste lamsvlees ter wereld. Dat is niet zonder reden:

het vlees is heel mals en sappig. Dat komt vooral doordat de meeste lammeren in afgelegen weilanden grazen. Daardoor hebben ze toegang tot de ongerepte natuur en kunnen ze veel eiwitrijke kruiden eten. Natuurlijk speelt ook het zuivere water een rol.

Lammeren en schapen spelen op deze manier ook een uiterst belangrijke rol in het Noorse culturele landschap: ze zorgen dat de vegetatie in orde blijft en dat de natuurlijke diversiteit gehandhaafd blijft.

Een belangrijk principe voor de productie van duurzaam vlees is dat het hele dier na de slacht wordt geëxploiteerd. Veel delicatessen van Noorse lammeren of schappen zijn dan ook verkregen uit de bijzonderste delen van het dier.

Het fenalår uit Noorwegen is inmiddels een geografisch beschermde naam voor het langzaam gepekelde lamsbeen - bereid volgens de oude Noorse traditie om poten van schapenvlees in de berglucht te drogen te hangen, zodat ze in de winter kunnen worden gegeten.

Pinnekjøtt, lamsvlees of schapenvlees die zijn gezouten in pekel of zeezout, is in het westen van Noorwegen populair tijdens de Kerstdagen. Als je echt geluk - en een beetje moed - hebt, krijg je zelfs de kop van een schaap aangeboden. Dit gerecht heet "smalahove" in het Noors en is ondanks alles heel smakelijk.

Credits

Valdresflye.
Photo: Tina Stafrén

Credits

Valdresflye.
Photo: Tina Stafrén

Ga door! Vier gerechten die je niet mag missen

De herfst is het jachtseizoen in Noorwegen. In de herfst vind je dan ook vooral wildgerechten in restaurants en bij lokale bewoners. We zetten vier Noorse specialiteiten op een rijtje die je niet mag missen:

1. ELAND. Elandvlees is een delicatesse, mits het goed wordt bereid. De smaak van het vlees wordt vaak vergeleken met hertenvlees.

2. RENDIER. In het verre noorden van Noorwegen leven meer dan 250.000 rendieren. De inheemse Sami weten als geen ander hoe ze rendieren moeten houden. Het vlees is mager en heerlijk.

3. HERT. In de achterliggende jaren is de hertenpopulatie de populatie van elanden in de Noorse bossen voorbijgestreefd. Hertenvlees wordt vaak als steak geserveerd, maar kan ook worden gerookt, gedroogd en gepekeld.

4. FAZANT. De fazant is zonder twijfel de belangrijkste prooi van Noorse jagers. De borst van een jonge fazant is teder en heeft een mild pikante smaak. De poten en de rest van de vogel smaken nog pikanter.

Verse vis

De Noorse vissers verkopen al sinds de 12e eeuw vis en andere zeevruchten aan andere landen. Vandaag de dag is Noorwegen de op een na grootste exporteur van vis ter wereld. Dankzij de ijskoude en schone wateren én de koude lucht blijven de gerechten uit de zee ... eh, kakelvers.

Onze zeevruchten proef je echter op z'n best op een Noorse vismarkt of in een restaurant in een van de kuststeden. Of, beter nog: wanneer je ze zelf vangt. De arctische kabeljauw smaakt bijvoorbeeld het best tijdens de winter juist op het moment dat veel toeristen het noorderlicht komen ervaren.

Een goed voorbeeld van een traditioneel visgerecht is de beroemde gerookte zalm. Tegelijkertijd vormde de stokvis - "tørrfisk" in het Noors - jarenlang het meest geëxporteerde product. Nog steeds zijn veel Noren, vooral in Lofoten, erg trots op de vissoort.

Nog zo'n traditie is de Rakfisk - gefermenteerde forel, vooral bedoeld voor de dappere viseters. In Noorwegen gooit vooral de mølje hoge ogen. Veel andere zeevruchten zijn vooral te vinden in het zuiden van Noorwegen. De garnalen uit de Barentszzee en de krabben en mosselen zijn daar het belangrijkste bewijs van.

Brie

Noorwegen kent een paar uitvindingen die het land veel roem hebben opgeleverd. Ostehøvel, de kaasschaaf, is er een van. Mocht je willen weten wie 'm bedacht: dat was Thor Bjørklund, ergens in de jaren 20 van de vorige eeuw.

Zal de Noorse kaas ooit net zo beroemd worden? We hopen het wel. Dat is niet voor niets, want er zijn talloze lokale kaasmakers bezig om het de meest kieskeurige kaaskenners naar de zin te maken.

De koude en schone Noorse omgeving biedt veel kansen om hoogwaardige geitenmelk en koemelk te produceren.

De beroemdste kaas van Noorwegen is de brunost - een bruine kaas van gekaramelliseerde wei die lijkt op fudge. Je moet er wel van houden: voor veel buitenlanders is het eens maar nooit meer. Onze tip: combineer 'm met iets zoets, zoals een Noorse wafel.

In de achterliggende jaren hebben de meest interessante Noorse kaaskopers hun productaanbod uitgebreid. Inmiddels bieden ze van alles, van camembert, blauwe kaas, chevre en brie tot traditionele producten, zoals gamalost en pultost. Inmiddels kent het land meer dan 150 kleine kaasproducenten. Je vindt ze van Finnmark in het noorden tot diep in het zuiden.

Veel kaasbedrijven zijn in handen van jonge, ambitieuze kaasmakers die graag experimenteren met technieken, kruiden en rijpingsprocessen.

Lees meer over gerechten in Noorwegen

Lokaal eten op z’n Noors

De stijging van het gebruik van biologische voeding is een belangrijke politieke doelstelling in Noorwegen, en de laatste paar jaar heeft duurzame voedselconsumptie een enorme doorbraak gemaakt.

Het woord ‘kortreist’ (letterlijk ‘kort gereist’) heeft zijn weg gevonden in de Noorse kookboeken. Het woord impliceert het produceren en consumeren van meer lokaal voedsel dat niet sterk afhankelijk is van emissie-inducerende transport. Veel van de lokale producenten combineren oude Noorse gerechten met nieuwe wetenschappelijke methoden voor de ontwikkeling van de producten in een veilige omgeving.

De producten kunnen op de lokale plekken worden gekocht, of bij de grote supermarktketen die zich meer en meer richten op een hogere kwaliteit aan lokale producten.

Veel Noren zijn trots op het koken van wat ze zelf oogsten. In de zomer en de herfst zitten de bossen vol met verse, wilde bessen en paddenstoelen. Het verzamelen wordt gezien als een recreatieve activiteit.