Noorse kaas valt in de categorie beste ter wereld. Drie van onze kazen hebben zelfs de World Cheese Awards gewonnen in 2016, 2018 en 2023! Lees over de Noorse melkveehouderijen en ontdek waar je deze heerlijke kazen kunt proeven.
En de winnaar is... Nidelven Blå!
2023 was een recordjaar voor de World Cheese Awards, met meer dan 4.500 die streden voor de wereldbeker. Dit jaar werd de prestigieuze competitie gehouden in Trondheim in Trøndelag. De blauwe kaas ‘Nidelven Blå’ van Gangstad Gårdsysteri kreeg de kroon van beste kaas ter wereld.
“We zijn een kleine melkveehouderij twee uur bij Trondheim vandaan, dus dat dit gebeurt in onze eigen omgeving betekent veel voor ons. Dat alle medewerkers van de melkveehouderij hier zijn maakt het extra bijzonder”, zegt Maren Gangstad, algemeen directeur van Gangstad Gårdsysteri.
Wil je deze bekroonde kaas proeven? Gangstad Gårdsysteri is een van de hoogtepunten van de Golden Road, een van de heerlijkste fietsreizen van Noorwegen. Vergeet niet om ook de Camembert en smeerkazen te proberen! De route loopt ook langs vele andere boerderijwinkels, eetgelegenheden en cafés die lokale producten verkopen, waaronder heerlijke kazen.
Kaas van wereldklasse
De Noorse blauwe kaas ‘Kraftkar’ van Tingvollost was de eerste Noorse kaas die de World Cheese Awards in 2016 won. Toen begon men echt de smaak van Noorse kaas te pakken te krijgen. Maar hoe zijn we hier beland?
"Het antwoord is drieledig: veranderingen in de Noorse landbouwtradities, veranderingen in de Noorse smaak en, niet te vergeten, heerlijke ingrediënten", zegt Bernt Bucher-Johannessen.
Bucher-Johannessen is een Noorse auteur, kaaskenner en algemeen directeur van HANEN, een organisatie die het beste van het Noorse platteland promoot. In zijn boek Osteglad, of 'Het genot van kaas', geven Bucher-Johannessen en zijn coauteurs de lezers een rondleiding door ons nationale kaasavontuur.
“Rond de eeuwwisseling werd een wet gewijzigd om het voor Noorse boeren mogelijk te maken om meer dan alleen melk te produceren die aan de nationale zuivelsector werd geleverd, waaronder kaas van ongepasteuriseerde melk. Dit was bijna een eeuw niet gebruikelijk vanwege de angst voor het gebruik van ongepasteuriseerde melk”, zegt Bucher-Johannessen.
“Er was invloed en inspiratie vanuit Europa om de lokale kaastradities nieuw leven in te blazen. Dit samen met de pioniersgeest onder Noorse boeren vormde het begin van een kaasrevolutie", licht hij toe.
Kaas smaakt naar meer
Voor deze overgang had kaas voor Noren voornamelijk een plek als broodbeleg. Dit uitte zich in het nogal eentonige kaasassortiment dat in de meeste supermarkten verkrijgbaar was. Maar de nationale voorkeur veranderde in lijn met de groeiende populariteit van de Midden-Europese keuken.
“De verschillende smaakeigenschappen werden gezien als iets bijzonders. Ook de lokale voedselproductie kreeg een impuls, wat de weg baande voor lokale kaasmakers. En vandaag de dag behoren deze kaasmakers tot de beste ter wereld.”
Van Finnmark in Noord-Noorwegen tot Rogaland in Fjord-Noorwegen: Meer dan 110 lokale kaasmakers produceren zowel witte als bruine kaas in verschillende formaten. Sommige kaasmakers leveren aan supermarkten in binnen- en buitenland, terwijl anderen zich beperken tot lokale winkels en deelnemen aan regionale boerenmarkten.
“Als je vandaag de dag een Noorse supermarkt binnenloopt, is de situatie compleet anders. Je vindt nu bij de kaasafdeling een grote selectie aan Noorse kazen", zegt Bucher-Johannessen.
De grote doorbraak
Er is veel gebeurd sinds de Kraftkar de World Cheese Awards (WCA) won in 2016. Sindsdien hebben een aantal van onze kaasmakers het topsegment behaald bij internationale competities. De Gouda-achtige Fanaost won de WCA in 2018, terwijl de bruine kaas van Stordalen Gardsbruk hetzelfde jaar de zilveren medaille won en Nidelven Blå was de meest recente winnaar in 2023.
Je kunt in Noorwegen alle bekroonde kazen proberen – en nog vele anderen! Sommige kazen zijn zacht en mild. Andere hebben echt wel pit. Je komt zelfs een groot assortiment van smeerkazen tegen.
Noorse boerderijen produceren heerlijke ingrediënten. Dankzij regionale smaakverschillen, kun je de verschillende delen van het land ook met je smaakpapillen verkennen!
Als je het Bucher-Johannessen vraagt, mag je kaas gemaakt met deze melk niet missen als je naar Noorwegen komt.
“Deze melk heet 'stølsmelk’ en heeft meer smaak. Het is ook geler van kleur vanwege de bètacaroteen-inhoud. Dat is de reden dat Noorse kazen soms ‘gele kaas’ worden genoemd”, licht hij toe.
Bezoek een Noorse melkveehouderij
Je kunt bij een lokale ysteri, oftewel kaasmaker, ontdekken wat je favoriete kaas is. Je kunt bijvoorbeeld langsgaan bij Hol Ysteri in Hallingdal, waar ze meerdere bekroonde kazen uit de regio verkopen. Andere ysteri's die internationaal bekend staan, zijn Gangstad Gårdsysteri en Tingvollost in Trøndelag. En last but not least, is Avdemsbue in Lesja ook een bezoek waard – een deel van het gebouw heeft zelfs de vorm van kaas!
Bij veel lokale boerderijen zijn bezoekers welkom, zodat je het Noorse kaaserfgoed kunt zien, proeven en ontdekken. Je kunt ook genieten van leuke activiteiten op de boerderij en dieren aaien. Als je helemaal weg bent van de gezellige sfeer, kun je een verblijf op een boerderij boeken! Vergeet niet wat lekkernijen van een boerderijwinkel mee naar huis te nemen.
Als je Noorwegen in de zomer bezoekt, kom dan langs bij onze bergboerderijen en zoek eentje uit waar je onze geliefde bruine kaas kunt proeven.
Leuke tip: bekijk de interactieve kaart van Norsk Gardsost, waarop je lokale melkveehouderijen en zuivelbedrijven in Noorwegen kunt zien.
Wat paar je met kaas?
Vanwege de kaasrevolutie ontstond er een behoefte aan drankjes om het genot compleet te maken. In Noorwegen bestaan oude tradities voor het produceren van ambachtelijk bier. Nieuwe microbrouwerijen blijven opduiken en verdienen veel internationale prijzen. Maar het is niet alleen bier wat goed bij kaas past. Het populaire Noorse cider is een heerlijk alternatief.
“Zoetheid is essentieel, ongeacht wat je drinkt. Maar als het om Noors bier of cider gaat, paart het net zo goed als witte wijn”, aldus Bernt Bucher-Johannessen.
Hij heeft nog wel een waarschuwing.
“Vermijd drankjes die veel zuren bevatten bij het eten van blauwe kaas. Zo niet, kan het een vervelende ervaring worden,” sluit hij af.
Meer weten?
Van lokale lekkernijen tot vloeibare delicatessen – vind je eigen Noorse smaak.
Restaurants
Vind de perfecte eetgelegenheden.
Profiteer van topaanbiedingen
Bekijk onze selectie van vertrouwde bedrijven die er alles aan doen om je een goede reis te bezorgen.